حجت‌الاسلام ارزانی با اشاره به آیه 18 سوره توبه گفت: عمران مسجد که در این آیه اشاره شده صرفاً به معنای عمران فیزیکی نیست، بلکه مفهوم جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی از دل مسجد در جامعه را دارد.
به نقل از دیده نیوز ، گفت‌وگوی ویژه اخبار قرآنی صبح امروز جمعه ۵ شهریور با حضور حجت‌الاسلام حبیب‌رضا ارزانی رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور با محور موضوعی «مساجد پایگاه‌های مردمی‌و انسان ساز در نظام اسلامی، بررسی نقش این اماکن مقدس در سبک زندگی» از شبکه قرآن و معارف سیما پخش شد.
حجت‌الاسلام ارزانی در این برنامه با اشاره به نامگذاری روز جهانی مسجد گفت: ۵۲ سال قبل مسجدالاقصی از سوی رژیم غاصب صهیونیستی به آتش کشیده شد و یک عبادتگاه را آتش زدند که طی آن ۱۵۰۰ متر از مساحت مسجد سوخت؛ این اقدام مسلمانان جهان را برآشفت و همواره به دنبال ساز و کار ویژه می‌گشتند، نامگذاری روز جهانی مسجد از سوی جمهوری اسلامی‌ایران مطرح و مورد استقبال همه قرار گرفت، از آن زمان تاکنون برنامه‌های ویژه‌ای در راستای پاسداشت مساجد در جهان اسلام در این روز طراحی می‌شود.
رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور ادامه داد: اما نگاه ما در نظام جمهوری اسلامی‌ایران به مسجد زیباست. سال ۱۳۹۵ ائمه جماعات مساجد خدمت مقام معظم رهبری (مدظله العالی) رسیدند، ایشان در این جلسه فرمودند که در همه ادیان مکانی برای عبادت هست. مسجد در اسلام مکانی برای تجمع مردم حول محور ذکر عبادت بود.
وی افزود: در این راستا اولین مسجد در مدینه بنا شد، امور مختلف مردم در مساجد مطرح ورفع می‌شد، دکة القضا در مسجد وجود دارد. حتی وقتی فردی قصد ازدواج داشت به مسجد می‌آمد و نقل شده است که یکبار فردی وسط خطبه رسول گرامی‌اسلام بود که گفت: قصد ازدواج دارم و پیامبر (ص) همانجا خواسته این فرد را میان مسلمین مطرح کرد و زمینه ازدواج او را فراهم ساخت.
ارزانی با بیان اینکه مسجد فضایی برای اجتماعات و رفع حوایج مردم است، اظهار کرد: اینگونه نیست که فقط برای اقامه نماز به مسجد مراجعه کنیم و برگردیم، این حداقل کارکرد مسجد است. این رویکرد با آن کارکردی که در نظام اسلام از ابتدا طراحی شد تفاوت دارد، البته محوریت و اساس کار مساجد توحیدی است اما باید بقیه کارکردها نیز در مسجد تحقق یابد.
رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور با اشاره به آیه ۱۸ سوره توبه افزود: خداوند در این آیه می‌فرماید: «إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّکَاةَ وَلَمْ یَخْشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسَى أُولَئِکَ أَنْ یَکُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِینَ»، در این آیه شریفه مقصود از عرفان فقط ساخت فیزیکی مسجد نیست بلکه انسان‌سازی، خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن سازی مطرح است این رویکردها ذیل مسجد طراز اسلامی‌اتفاق می‌افتد.
وی گفت: البته در کلیسا نیز به این نتیجه رسیدند که برای جذب مردم باید کارکردهای اجتماعی را افزایش دهند بخش‌های رسیدگی به ایتام، اقدامات مختلف اجتماعی را ایجاد کردند، اما در دین ما از همان ابتدا و بدو تاسیس مسجد چنین رویکرد اجتماعی وجود داشت؛ نقل شده است که شخص فقیری در ماه محرم وارد مدینه شد و از مردم سوال کرد که می‌خواهم سراغ سخاوتمندترین فرد در این شهر بروم؟ همه نشانی امام حسین (ع) را به این مرد دادند. امام حسین (ع) در مسجد بودند و این شخص با زبان شعر حاجت خود را بیان کرد. آن حضرت فرمود: از آنجایی که وقت نماز است پس از اقامه نماز به حاجت تو رسیدگی می‌شود، آنگاه حضرت به خدمتکارش اشاره کرد و فرمود: برو منزل و چهار هزار دینار را در پارچه بپیچ و از لای درب منزل به این شخص بده و عذرخواهی کن که همین قدر است چراکه اکنون تمام داشته ما همین مقدار بود؛ نکته آن است که این شخص فقیر حاجت خود را در مسجد بیان کرد.
رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور تصریح کرد: آموزش‌های قرآنی، رفتن به جبهه و بسیاری از اقدامات دیگر از صدر اسلام در مساجد سامان می‌یافت. اینکه امام راحل فرمودند که مساجد سنگر است ناظر بر چنین رویکردهایی بوده است. مقام معظم رهبری (مدظله العالی) نیز در سخنانی بیان کرده بودند که: «شنیده‌ام برخی مساجد بعد از اقامه نماز و ظهر و عصر تعطیل می‌کنند و این معنا ندارد، شنیدم شخصی وارد تهران شد و می‌خواست نماز بخواند و نمی‌دانست که کجا برود»؛ سخنان رهبری در این حوزه به این معناست که مسجد نباید تعطیلی داشته باشد. مسجد خانه خداست.
وی افزود: متاسفانه اکنون در بسیاری موارد اینگونه است که درب مسجد تنها هنگام اقام نماز باز می‌شود، مسجد با این چنین رویکردی حیات ندارد، البته برخی مساجد نیز فعال هستند و علاوه بر اقامه سه وقت نماز کارکردهای متعدد دیگری برای خود تعریف کرده اند از جمله کلاس‌های مختلف برگزار می‌کنند، صندوق قرض الحسنه دارند و … که خود ضامن نشاط و پویایی در مساجد است.
ارزانی گفت: همه باید در این عرصه کمک کنند و در دولت جدید نیز با اتفاقاتی که می‌افتد توجه و اعمال نظر ویژه به مسجد محقق شود، به هر روی همه باید کمک کنیم. یک زمان سوال می‌شود که مسجد چه طور باید اداره شود؟ مسجد مدل مردمی‌دارد اما برای فعال کردن آن نیاز به زیرساخت و بسترسازی مناسب است. برای مثال چرا مسجد نباید بهترین مکان برای دریافت اینترنت پاک باشد؟ ما می‌توانیم رایگان یا با قیمت مناسب اینترنت را در مساجد ارایه کنیم، این نیاز و حاجت مردم است، یا در مورد مساله کتابخانه چرا نباید کتابخانه‌های مساجد بهترین کتابخانه‌ها باشند؟ مسجد بستری است که دولت‌ها می‌توانند در مدل حکمرانی و تمدن سازی اسلامی‌آن را حمایت و کمک کنند.
وی در بخش دیگری از مباحث خود در مورد مساله مسجد و سبک زندگی گفت: در این عرصه شعاری عمل کرده ایم، یکبار مقام معظم رهبری (مدظله العالی) با اشاره به نامگذاری شعار سوال گفتند که من مطلبی را اول سال بیان می‌کنم اما عملیاتی نمی‌شود.
رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور افزود: من در حوزه سبک زندگی در ادیان مختلف و همچنین عرصه مطالعات مختلفی داشتم، اکنون در دنیا فریاد می‌زنیم که ما بهترین هستیم، شیعه بهترین است. اما این مساله باید در تک به تک مولفه‌های زندگی ما نمودار شود، یعنی در سبک زندگی اعم از خوردن و نوشیدن، نشستن، رفت و آمد، ترافیک خیابان و در واقع سبک زندگی اسلامی‌باید وارد همه مولفه‌ها شود، در راستای تحقق این مساله محوریت در محلات با مساجد است، از آن نظر هم بود که مقام معظم رهبری (مدظله العالی) نهضت مواسات را مطرح کردند. امام جماعت معتمدین و خیرین محله را می‌شناسد و می‌توان از این طریق بسیاری از مشکلات مردم در سطح محلات را رفع کرد.
ارزانی افزود: اکنون در سطح کشور ۸۰ هزار مسجد داریم که البته برخی به دلیل نداشتن امام جماعت یا آماده نبودن برخی از زیرساخت‌ها تعطیل هستند. با این حال ظرفیت عظیمی‌از مساجد در سطح کشور و از جمله در روستاها فعال هستند. در رابطه با مساجد باید آمایش سرزمینی صورت پذیرد، گاهی در یک نقطه تراکم مسجد داریم، اما اکنون در برخی مناطق شاید فرد تا بیست دقیقه پیاده‌روی کند و یک مسجد هم پیدا نکند. معتقدم خیرین باید کمک کنند تا فضا آماده شود. ظرفیت مسجد برای بسیاری از فعالیت‌ها قابل توجه است.
وی در ادامه در رابطه با شکل گیری ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور گفت: در سال ۱۳۷۱ به پیشنهاد وزیر وقت به شورای عالی انقلاب فرهنگی و با هدف مبارزه با تهاجم فرهنگی، جذب کودکان و نوجوانان به مسجد قرار شد تا در دل مساجد اتفاقاتی بیفتد، لذا کانون‌ها شکل گرفت و تا به امروز حدود ۲۶ هزار و بیست کانون در دل مساجد فعالیت دارند. البته ما آمادگی داریم که کانون‌ها را افزایش دهیم اما این مسأله نیازمند اعتبار است تا این بتوانیم تعداد را به ۳۶ هزار باب کانون فرهنگی هنری در مساجد برسانیم.
ارزانی با اشاره به شورای سیاست‌گذاری ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور گفت: در سال ۱۳۹۶ سند تحول ستاد در شورا نوشته شد، شورایی که در آن همه دست‌اندرکاران مساجد از جمله سازمان اوقاف، سازمان تبلیغات اسلامی و … همچنین سه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر آموزش و پرورش و وزیر ورزش نیز حضور دارند. تاکنون ۹ جلسه از این شورا برگزار شده است. سال ۱۳۹۷ اساس نامه ستاد از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ شد و اتفاقی که طی ابلاغ اساس نامه رقم خورد این بود که کانون‌ها در حوزه اجتماعی نیز ورود یابند. به هرحال نمی‌شود در مسجد بود اما نسبت به اجتماع بیرون بی‌تفاوت باشیم، باید همدلی باشد.
وی ادامه داد: در این راستا یک مدل حرفه‌ای در قالب سه شبستان و دوازده رواق طراحی شد که بومِ مسجد است. شبستان فرهنگ، هنر نوآوری که سه عرصه است، ذیل شبستان فرهنگ پنج رواق را تعریف کردیم که شامل رسانه، همدلی، کتاب، دانش، ذیل شبستان هنر نیز پنج رواق سرود، فیلم، نمایش، ترنج، قلم و در شبستان نوآوری دو رواق کارآفرینی و فناوری طراحی و در ادامه کیفیت‌ها امتیازبندی شد. این طراحی کار ویژه‌ای در جهان است. هفته گذشته در وبیناری با حضور اندیشمندانی از کشورهای مالزی، اندونزی و فیلیپین بود که بنده نیز حضور داشتم و به دو تجربه زیسته جمهوری اسلامی‌در مساجد یعنی پایگاه بسیج و کانون‌های فرهنگی هنری اشاره کردم که تحت اشراف ولی فقیه است. این مدل‌ها مورد استقبال قرار گرفته و مطرح کردند که مدل زیبایی است و یکی از حاضران مطرح کرد که در کشور ما به دلیل آنکه هر استان یک حاکِم دارد امکان تحقق این مدل را در سطح کشور نداریم.
رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور با اشاره به فعالیت ۴۰ هزار پایگاه بسیج در دل مسجد افزود: در راستای تعامل بیشتر، ستاد هماهنگی کانون‌های مساجد تفاهم نامه‌ای را برای اولین بار با مساجد امضا کرد که ذیل این تفاهم نامه تفکیک وظایف شد. معتقدم که ما می‌توانیم این مدل را جهانی کرده و در حوزه فرهنگ و هنر در مساجد فعال کنیم.
وی با تاکید بر اینکه برای جذب جوان باید کارکردهای مسجد را متعدد و متکثر کنیم افزود: اکنون با مدل بازی وار کردن در فعالیت‌های مسجد که در کانون‌های مساجد راه اندازی شد دو میلیون و سیصد هزار نفر عضو سامانه بچه‌های مسجد شدند و امتیازات نیز مشخص شد. حتی روستایی در بوشهر اعلام کردند که همه روستا بسیج شدند تا در سامانه بچه‌های مسجد رتبه اول را کسب کند. این مدل مسابقه وار به جذب نوجوان و جوان کمک می‌کند. البته در این میان معرفی کانون‌ها در رسانه‌های مختلف از جمله رسانه ملی و حمایت از آنها تاثیر بسزایی برای ایجاد انگیزه و گسترش فعالیت‌ها دارد.
ارزانی در مورد عرصه فعالیت‌های اجتماعی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور تصریح کرد: رواق همدلی در فعالیت‌های ما ذیل شبستان فرهنگ است که کارکردهای اجتماعی نظیر طرح «سفیران اجتماعی» با همکاری وزارت کشور و با هدف استحکام خانواده در آن راه اندازی شد. همچنین طرح «یاری‌گران زندگی» که با امضای تفاهم نامه‌ای با ستاد مبارزه با مواد مخدر ایجاد شد، برگزاری طرح‌های دیگر نظیر سه شنبه‌های تکریم، طرح‌های ویژه هر مسجد مثل تولید و توزیع ماسک، توزیع گوشت قربانی با همکاری برنامه «سمت خدا» که منجر به توزیع گوشت قربانی با ارزش بالغ بر ۶۷ میلیارد تومان در چندین مرحله شد. همه این اتفاقات در راستای نهضت خدمت رسانی و مواسات است.
